Wat hebben Femke Bol, Sifan Hassan, Max Verstappen, Denzel Dumfries, Suzanne Schulting, Michael Jordan, Sherida Spitse, Mathieu van der Poel, Roger Federer en Serena Williams met elkaar gemeen?

Zij beschikken over één onmisbare sleutel: een topsport mindset.

Wat de wetenschap laat zien

In het bekende Moser-experiment werd onderzocht waarom sommige mensen beter leren van hun fouten. Met EEG werden de hersengolven gemeten terwijl proefpersonen moeilijke vragen beantwoordden en feedback kregen.

Daaruit kwamen twee duidelijke reacties:

• Statische mindset → nieuwsgierig naar goed/fout, maar daarna stopt de aandacht.
• Groeimindset → direct nadenken over de fout en hoe het beter kan. Resultaat: een piek in nauwkeurigheid direct na de fout.

De boodschap is helder: wie fouten als feedback ziet, leert sneller en presteert beter.

Hieronder zijn de hersengebieden gemeten die na het maken van een fout in actie komen. Bij mensen met een groeimindset lichten vrijwel alle leergebieden op. Dit zorgt ervoor dat de gemaakte fout een nieuw begin punt van een ontwikkelpunt. Bij mensen met een vaste mindset is het leergebied minimaal wat zorgt voor kleinere kans op het vinden van alternatieven voor een volgende keer.

Topsporters kiezen voor groei

Alle topsporters uit de lijst hierboven hebben dit principe omarmd. Zij zien fouten niet als bedreiging, maar als brandstof voor verbetering.

Een groeimindset zorgt dat je onder druk niet blokkeert, maar juist sneller schakelt. Dat maakt het een topsport mindset en die kun je zelf ontwikkelen.

Fixed mindset of groeimindset?

Stanford-professor Carol Dweck onderscheidt twee fundamentele mindsets:

De vaste mindset

• Gelooft dat intelligentie en talent vaststaan.
• Vermijdt uitdagingen om falen te voorkomen.
• Geeft sneller op bij tegenslag.
• Negeert feedback en voelt zich bedreigd door het succes van anderen.

Resultaat: een plafond in prestaties.

De groeimindset

• Ziet intelligentie als ontwikkelbaar.
• Gaat uitdagingen aan en houdt vol bij tegenslagen.
• Ziet inspanning als investering.
• Leert van feedback en laat zich inspireren door succes van anderen.

Resultaat: exponentiële groei en doorbraken die eerst onmogelijk leken.

Jij bent niet je gedachten

Een korte metafoor: je darmen produceren ontlasting, maar je bent je ontlasting niet. Je hersenen produceren gedachten, maar ook die bén je niet.

Dat onderscheid is cruciaal. Als je je niet identificeert met je gedachten, maar ziet dat je ze kunt beïnvloeden en trainen, opent zich de deur naar groei. Precies dát is wat een topsport mindset mogelijk maakt.

Van beloning naar overtuiging

Veel van onze mindset ontstaat al vroeg: door hoe we werden beloond.

• “Wat ben jij slim!” → focus op intelligentie.
• “Wat heb jij hard gewerkt!” → focus op inzet.

Dat kleine verschil bepaalt later hoe we omgaan met druk, feedback en succes. De eerste versterkt een fixed mindset, de tweede voedt een groeimindset.

Heb jij een topsport mindset?

Na de 4-1 overwinning van Ajax op Real Madrid werd Frenkie de Jong gevraagd of hij iets “nooit meer” zou doen. Zijn reactie was typerend voor een groeimindset:
“Niet nooit meer doen — beter doen.”
Geen defensieve houding, geen perfectionisme. Maar een open, lerende houding die zegt: fouten zijn geen falen, ze zijn brandstof voor groei. Dat is precies het verschil tussen angst om te verliezen en verlangen om te leren.

Stel jezelf eens eerlijk deze vragen:

• Vermijd je uitdagingen of omarm je ze?
• Geef je snel op of houd je vol bij tegenslagen?
• Zie je inspanning als nutteloos of als de weg vooruit?
• Negeer je feedback of gebruik je het om beter te worden?
• Voel je je bedreigd door succes van anderen of laat je je inspireren?

Jouw antwoorden laten zien of je (nog) in een vaste mindset zit of al stevig een groeimindset ontwikkelt.

5 sleutels op weg naar die mindset?

• Fouten = feedback → train jezelf en je team om te reflecteren in plaats van af te haken.
• Focus op inzet, niet alleen op talent → dit bouwt veerkracht en volharding.
• Bewustwording is stap 1 → benoem waar jij of je team in een fixed mindset vervalt.
• Train onder druk → groei laat zich zien in momenten dat het écht telt.
• Investeer in je omgeving → werk met mensen die uitdagen in plaats van afremmen.

Een topsport mindset leidt tot verlangen om te leren, óók als het lastig wordt. Bewustwording is stap één. De volgende stap is: jouw mindset, en die van je team, doelgericht trainen.

Benieuwd welke stap voor jou of je team nu het verschil maakt?
Plan direct je gratis inspiratiesessie Samen onderzoeken we hoe jij, of jullie als team, je prestaties kunt vergroten en je volledige potentieel benut.

Succes begint in je mindset. De keuze is aan jou.